Het aantal jongeren met psychische problemen explodeert: een op de vijf zoekt hulp

In minder dan twintig jaar tijd is het aantal jongeren dat psychische hulp nodig heeft in het Verenigd Koninkrijk verviervoudigd. Ook in Nederland hebben jonge mensen, en dan vooral meisjes, psychische problemen, bleek onlangs nog.

Het is bijna niet te geloven: een op de vijf jongeren in het Verenigd Koninkrijk maakt voor zijn 18de verjaardag gebruik van gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg. En dat verschilt niet bijster veel van de Nederlandse cijfers. Nieuwe onderzoeksgegevens laten zien dat er sprake is van een gestage, jarenlange stijging. En vanaf 2010 is er zelfs sprake van een scherpe versnelling. De cijfers komen uit Wales, maar onderzoekers benadrukken dat ze vrijwel zeker gelden voor het hele VK.

Exponentiële stijging

Onderzoekers van de University of Edinburgh volgden kinderen die tussen 1991 en 2005 in Wales werden geboren en registreerden of zij voor hun 18de in contact kwamen met Child and Adolescent Mental Health Services (CAMHS), de gespecialiseerde kinder- en jeugdpsychiatrie van de National Health Service (NHS). De groei is ronduit dramatisch: van de jongeren geboren in 1991 bezocht 5,8 procent de CAMHS voor hun 18de. Bij de jongeren geboren in 2005 was dat 20,2 procent.

Met andere woorden: waar eind jaren 90 nog een op de zeventien jongeren gespecialiseerde hulp zocht, is dat nu een op de vijf. Dat is geen kleine verandering, maar een trend die experts omschrijven als een “aardverschuiving”.

“Dit is geen pandemie-effect”

Professor Ian Kelleher, hoofdonderzoeker en hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie aan de University of Edinburgh is geschokt en waarschuwt dat het de hoogste tijd is om de feiten onder ogen te zien. “Er is geen onderzoek dat zo’n scherp beeld geeft van de explosieve stijging van de vraag naar CAMHS als deze”, zegt hij. “Het is tijd om wakker te worden. Er is een aardverschuiving gaande, maar het is onduidelijk wat de achterliggende redenen hiervan precies zijn. En in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is dit geen probleem dat door de pandemie is ontstaan. Deze trend is al meer dan tien jaar bezig.”

Volgens Kelleher blijft de zorg achter bij de realiteit. Er wordt gigantisch veel onderzoek gedaan in de oncologie en cardiologie, maar de jeugdpsychiatrie moet het vaak doen met verouderde kennis. “Artsen en psychologen willen de beste zorg bieden, maar daarvoor zijn nieuwe studies, data en bewijs nodig. Sterk klinisch onderzoek is geen luxe. Het is de enige manier om ervoor te zorgen dat onze systemen werken voor jongeren”, waarschuwt hij.

Meisjes lopen ver voor

In de eerste jaren van het nieuwe millennium zochten jongens en meisjes ongeveer even vaak professionele hulp. Maar in 2022 waren er bijna twee keer zoveel meisjes als jongens in behandeling bij CAMHS. Jongeren van 12 tot 18 jaar bleken veruit de grootste probleemgroep. En hoe dichter de tieners bij hun 18de verjaardag waren, hoe groter de kans dat zij hulp zochten voor hun mentale problemen.

Waarom stijgt de vraag zo hard?

Het is onduidelijk waarom er de laatste jaren zoveel meer vraag is naar professionele hulp. Maar experts noemen onder andere toenemende prestatiedruk op school (faalangst, chronische stress); sociale media en digitale stress; afbrokkelende sociale structuren; betere herkenning van problemen; minder stigma, waardoor jongeren eerder durven aankloppen bij hulpinstanties. Maar zonder grootschalig onderzoek blijft het gissen.