Wat de Argentijnse ‘kettingzaag’-minister te maken heeft met de formatie

12 uren geleden 3

Op de dinsdagmiddag dat fractieleiders Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA) in een zaaltje in de Tweede Kamer hun „pacificatie” aankondigden, een regeerakkoord-light van zeventien pagina’s, lunchte een groep politici in het statige Hotel Des Indes, ruim een kilometer verderop. De sfeer bij D66 en CDA was die middag euforisch. De formatie kon verder. Desnoods met alleen de VVD erbij.

Aan tafel in Hotel Des Indes zat een bont gezelschap, samengebracht door Rob Roos, voormalig Europarlementariër van FVD, later JA21. Onder de gasten waren demissionair vicepremier Mona Keijzer (BBB), fractievoorzitter Lidewij de Vos (FVD), Wybren van Haga (BVNL), demissionair staatssecretaris Nicki Pouw-Verweij (BBB), Eerste Kamerlid Toine Beukering (ex-FVD, ex-JA21, nu zelfstandig) en leider Bart Burggraaf van de „lief rechtse” partij Vrij Verbond.

Rob Roos had een bijzondere gast geregeld: de Argentijnse minister Federico Sturzenegger. Hij is als minister van Deregulering en Staatshervorming de ‘kettingzaag’ van de rechts-libertaire regering van president Javier Milei. Hij draagt een miniatuur-kettingzaagje op zijn revers. Het is Sturzeneggers taak om de Argentijnse overheid radicaal te verkleinen. En anders dan het inmiddels opgeheven Amerikaanse project DOGE van Elon Musk, is dit programma uiterst effectief. De hyperinflatie is fors gedaald. Ministeries zijn opgeheven, subsidies opgedroogd, duizenden overheidsprogramma’s zijn beëindigd. Als gevolg daarvan is de armoede toegenomen en de werkloosheid gestegen.

De lunch verliep „harmonieus”, zegt Wybren van Haga. Er waren „grappige momenten”, aldus Bart Burggraaf. Bijvoorbeeld, zegt Burggraaf, toen Sturzenegger vertelde dat hij problemen had met de Argentijnse media en daarom X gebruikte om direct met kiezers te praten. „Ik zei: dat gaat niet altijd goed, vraag maar aan Mona.” Mona Keijzer kwam vorige week in opspraak nadat ze op X kritiek had geuit op de NOS.

Ook aan tafel zat VVD-Kamerlid Silvio Erkens, recht tegenover Sturzenegger. Hij had een verzoek aan Rob Roos gedaan: mocht zijn partijleider Dilan Yesilgöz een aparte ontmoeting hebben met Sturzenegger? Dat mocht. Ze voerden met zijn drieën een gesprek van ongeveer een half uur. Yesilgöz plaatste een foto van de ontmoeting op X. Ze hadden een „interessant gesprek” gehad, schreef ze.

Bruggen bouwen

Rob Roos heeft een beweging „voor rechtsdenkend Nederland” opgericht: Samen Leven in Vrijheid. Hij had een doel met de bijeenkomst. „Ik wil bruggen bouwen, mensen verbinden die vinden dat de overheid op afstand moet staan. Ik zei: ik hoop dat jullie lessen kunnen leren uit wat hij gezegd heeft. En ik zei ook: ik steek hier veel tijd en geld in, het komt recht uit mijn hart. Probeer elkaar hier te vinden, van libertair tot conservatief.”

Het gesprek tussen Yesilgöz en Sturzenegger kwam „niet zonder reden tot stand”, zegt Roos. „Ik had altijd mijn twijfels bij de VVD, maar heb de de indruk dat ze veranderen. Dilan staat heel erg open voor ideeën over een kleine overheid. Ik heb haar nog bedankt dat ze kwam luisteren. Ze had weinig tijd.”

Rechts-conservatieven houden traditioneel niet van een grote overheid. Maar het denken over drastisch snijden in de overheid, waarbij hele ministeries of grote overheidstaken worden afgestoten, was tot voor kort meer het terrein van een kleine groep rechtse libertariërs. Met name in de VS manifesteerde deze stroming zich. De afgelopen jaren boekte die snel terreinwinst bij politici van rechts-conservatief tot radicaal-rechts.

Het Argentinië van president Milei geldt als de voorloper van deze aanpak. Milei, een zelfverklaard „anarcho-kapitalist”, stelde vorig jaar op het uiterst rechtse Amerikaanse congres CPAC dat „het tijdperk van de alom aanwezige staat” voorbij was.

Prioriteit

Voordat hij Kamerlid werd, werkte Silvio Erkens bij de Boston Consultancy Group. Vanuit zijn verleden in het bedrijfsleven gelooft hij sterk in een kleine overheid en minder regels. Het werd één van de vijf prioriteiten in het laatste verkiezingsprogramma van de VVD. Erkens was toen campagneleider.

Erkens zegt dat zijn partij, als het over de rol van de overheid gaat, „een ander ideologisch accent” aan het leggen is. „In het kabinet Rutte-IV [dat viel in 2023] was het geen groot thema.”

Een belangrijke les die Erkens en Yesilgöz leerden van de Argentijnse minister, zegt hij, is dat Argentinië en Nederland niet volledig vergelijkbaar zijn. „Hij zei: wij hebben de kettingzaag nodig, maar jullie alleen een cirkelzaag. Je moet de heg snoeien, je hoeft hem niet doormidden te klieven. Maar als jullie niet ingrijpen, dan is dat over een paar decennia alsnog nodig.”

Walhalla

Na de lunch bleef Bart Burggraaf met „vragen” zitten. Is Argentinië wel echt het walhalla? Hij leidt de pas opgerichte partij Vrij Verbond, die 1.048 stemmen haalde bij de Tweede Kamerverkiezingen. Burggraaf zegt: „Het is te extreem voor Nederland. Er is geen acute crisis die daarom vraagt. Als je zomaar de staat heel klein maakt, zakken veel mensen door het ijs. Ik ben een libertariër, maar ik zie het meer als een filosofie, niet als praktische handleiding.”

De timing van het bezoek van de VVD’ers aan minister Sturzenegger was opmerkelijk. D66 en CDA zien in de VVD de meest logische coalitiepartner. Ze zien ook dat de VVD niet zomaar hun richting op beweegt. De VVD sluit GroenLinks-PvdA uit en wil regeren met JA21.

Het akkoord tussen D66 en CDA was te lezen als een pleidooi voor het elkaar vinden in het politieke midden. Over radicaal snijden in de overheid ging het in ieder geval niet, zegt Rob Roos. „Als je hun document leest, dan zie je dat ze juist een verdere groei van de overheid willen.”

Was de aanwezigheid van Yesilgöz in Hotel Des Indes een signaal aan D66 en CDA? Silvio Erkens zegt: „Dingen zijn meestal toevalliger dan je denkt.”