Verduurzaming Tata Steel vergt wellicht miljoenen aan bijkomende subsidies

Er zou al 2 miljard euro direct naar Tata Steel gaan, vanwege de verduurzaming van het concern. Maar wellicht committeert de Nederlandse staat zich daarnaast nog aan een groot bedrag aan bijkomende subsidies. Het gaat hierbij onder meer om toekomstige subsidies om een biomethaanmarkt van de grond te krijgen, subsidies voor een CO₂-opslagproject en tegemoetkomingen aan , zaken waar het slagen van de verduurzamingsplannen van de staalfabriek van afhangen.

Het kan tot 2040 jaarlijks om honderden miljoenen aan extra kosten gaan, schrijven onderzoekers van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) vandaag . De staat zou hier, ook zonder nadere afspraken met Tata Steel, waarschijnlijk kosten voor maken maar in de betreffende ontwikkelingen speelt de staalfabriek een belangrijke rol.

In aanloop naar definitieve maatwerkafspraken tekenden Tata Steel en demissionair minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei, VVD) afgelopen september een intentieverklaring. Daarin is opgetekend dat de staat eenmalig maximaal 2 miljard euro aan subsidies zal vrijmaken voor verduurzaming van Tata Steel. De helft van de bestaande vervuilende installaties zal worden vervangen door een duurzaam productieproces. Tata Steel zelf zou 2 tot 4,5 miljard euro bijdragen.

Lees ook

In de afspraken tussen Tata Steel en de staat is veel nog losjes geformuleerd

In de intentieverklaring komen ook enkele gerelateerde projecten en ontwikkelingen aan bod. Het gaat onder meer om Aramis, een nog te ontwikkelen ondergronds opslagproject voor CO₂ in de Noordzee waar Tata Steel een grote gebruiker van zou worden. Ook leunen de verduurzamingsplannen van de staalfabriek op een overstap naar biomethaan, maar in Nederland en Europa is de markt voor deze brandstof nog amper ontwikkeld. In de intentieverklaring staan verder enkele opzeggingsgronden. Tata Steel kan bijvoorbeeld nog onder de intentieverklaring uit als de kosten voor gebruik van het elektriciteitsnet te veel stijgen.

De staat verbindt zich via de intentieverklaring officieel niet aan de genoemde projecten en ontwikkelingen. Wel wordt genoemd dat de staat zich „redelijkerwijs zal inspannen” om deze zaken van de grond te krijgen. In hoeverre alle afspraken uit de intentieverklaring ook in de definitieve maatwerkafspraken terechtkomen is nog ongewis, die zullen waarschijnlijk pas in september 2026 gemaakt worden, onder een nieuwe minister.

Ontwikkelen van markt voor biomethaan

Vooral het ontwikkelen van een markt voor biomethaan vraagt vermoedelijk veel inspanning van de staat, schrijven de onderzoekers van SOMO. Om deze markt van de grond te krijgen mag de prijs van biomethaan niet veel hoger zijn dan die van aardgas. Zolang de volumes laag zijn is dat nog niet het geval, en zal de staat moeten bijspringen. SOMO schat deze kosten voor 2032 tot 2040 op 195 tot 330 miljoen euro per jaar.

Eventuele compensatie van gestegen netwerkkosten schat SOMO op 60 tot 87 miljoen euro tussen 2027 en 2040 en om CO₂-opslagproject Aramis van de grond te krijgen zou zo’n 34 miljoen euro per jaar nodig zijn. In totaal komt SOMO voor de benodigde ‘randvoorwaarden’ op jaarlijkse kosten van 375 tot 580 miljoen euro. Hieronder scharen ze overigens ook 61 tot 88 miljoen euro voor windenergie op zee, waarvoor op dit moment juist een gebrek aan industriële afnemers een probleem is.

„Een andere mogelijk grote kostenpost hebben we niet meegenomen, namelijk de verwerking van staalslakken”, zegt onderzoeker Boris Schellekens van SOMO. „De kosten hiervan zijn voor ons niet in te schatten omdat hierover geen openbare gegevens beschikbaar zijn. Wel is duidelijk dat de regelgeving over verwerking van staalslakken steeds strenger wordt, en aangezien het om grote volumes gaat zullen de kosten niet gering zijn.”

Voor Tata Steel is het belangrijk om te kunnen concurreren in een gelijk internationaal speelveld, zegt het bedrijf in een reactie. De hoge kosten voor gebruik van het elektriciteitsnet in Nederland en regels rond de verwerking van staalslakken zijn in dit kader belangrijke onderwerpen van gesprek.

Het ministerie laat weten niet op de berekeningen van SOMO in te kunnen gaan

De staalfabriek zegt verder verantwoordelijkheid te nemen voor projecten op eigen terrein, maar niet te gaan over infrastructuur daarbuiten, zoals een opslaglocatie voor CO₂, en dat het bekend is dat voor nieuwe technologieën in de energietransitie de overheid nu eenmaal een belangrijke rol heeft. Beleidsinspanningen om een markt voor biomethaan op gang te krijgen kunnen wat Tata Steel betreft ook Europabreed gedaan worden.

Het ministerie laat weten niet op de berekeningen van SOMO in te kunnen gaan, omdat het bedrijfsgevoelige informatie betreft. Het ministerie benadrukt dat de opzeggronden die voor de intentieverklaring geformuleerd zijn niet gelden voor de uiteindelijke maatwerkafspraken, die bindend zijn. Het vraagstuk rond de netwerkkosten staat al nadrukkelijk op de politieke agenda, los van dit maatwerktraject.

Lees ook

Al drie jaar onderhandelen het ministerie en Tata in het geheim over vergroeningsdeal: reconstructie van stroefheid, twijfel en frustratie