Planetoïde Bennu bevat alle ingrediënten voor leven

Eerdere analyses lieten al zien dat een verre planetoïde alle bouwstenen van het leven bevat, op eentje na. Nu is ook het ontbrekende ingrediënt gevonden: suiker.

Ruimterots Bennu bevat alle ingrediënten om het leven zoals wij dat kennen op gang te brengen. Dat blijkt uit onderzoek van bodemmonsters van de planetoïde. De vondst bewijst dat planetoïden de bouwstenen voor het leven op aarde – en misschien ook elders – kunnen hebben geleverd.

In 2020 verzamelde ruimtesonde OSIRIS-REx bodemmonsters van Bennu. Deze planetoïde bevindt zich op honderden miljoenen kilometers afstand van de aarde, tussen Mars en Jupiter. De missie bracht de monsters in 2023 terug naar onze planeet. De 121 gram aan materiaal die OSIRIS-REx had verzameld, is verdeeld en naar laboratoria over de hele wereld gestuurd. Zo konden verschillende specialisten op zoek gaan naar de verschillende typen biologische verbindingen.

LEES OOK

Wat kunnen we leren van interstellaire indringers?

De afgelopen jaren hebben astronomen drie objecten waargenomen van onbeke ...

Water en suiker

Uit de eerste onderzoeken bleek dat er water, koolstof en verschillende organische moleculen in de bodemmonsters zaten. Vervolgens kwamen ook aminozuren, formaldehyde en alle vijf de basen die in RNA en DNA voorkomen aan het licht. Ook bleek Bennu fosfaten te bevatten.

Maar dit alles is nog niet voldoende om moleculen te vormen die genetische informatie kunnen dragen. RNA en DNA hebben een soort laddervorm, en de sporten van de ladder bevatten een suiker. In RNA is dit ribose en in DNA gaat het om desoxyribose. Die ontbraken in de eerste analyses van het Bennu-materiaal.

Nu heeft het team van astrobioloog Yoshihiro Furukawa van de Tohoku-universiteit in Japan wat rotsmateriaal vermalen en gemengd met zuur en water. Vervolgens scheidden de onderzoekers de bestanddelen van elkaar op basis van hun kookpunt, massa en lading. Zo wisten ze de aanwezigheid van ribose te bevestigen. Ook vond het team andere suikers, waaronder lyxose, xylose, arabinose, glucose en galactose. Desoxyribose werd niet aangetroffen.

‘Dit is een nieuwe ontdekking van suikers in buitenaardse materialen’, zegt Furukawa. Hij wijst erop dat bijna al het leven voor metabolisme afhankelijk is van glucose.

Pekel

‘Dit is een schitterende vondst van de OSIRIS-REx-missie’, zegt planeetwetenschapper Sara Russell van het Natural History Museum in Londen. Zij maakte geen deel uit van het Japanse team, maar werkt zelf ook aan Bennu-monsters. ‘Het enige ingrediënt dat nog ontbrak, was suiker. En dat nu is gevonden. Nu is dus bekend dat oude planetoïden alle ingrediënten van RNA bevatten.’

Furukawa en zijn collega’s denken dat de suikers zijn ontstaan in een mengsel van pekel en formaldehyde op de rots waar Bennu ooit deel van uitmaakte. Deze bevatte vermoedelijk meer vloeistof en er vonden mogelijk volop chemische reacties op plaats.

‘Eerder dit jaar vonden we zouten in de bodemmonsters en opperden we dat er poeltjes vol pekel op de moederwereld van Bennu waren’, zegt Russell. ‘Zo’n omgeving zou perfect zijn voor het produceren van complexe organische stoffen zoals we nu op Bennu zien.’

Ook op Enceladus, een maan van Saturnus, en op de dwergplaneet Ceres lijkt pekel voor te komen. Dat wijst erop dat de bouwstenen voor het leven volop aanwezig zijn in het zonnestelsel, zegt Russell.

Teken van leven

Furukawa heeft in het verleden al eens ribose en andere suikers gevonden in meteorieten die op aarde zijn beland. Hij zegt dat er toen altijd enige zorg was dat deze verbindingen pas in de rots terecht waren gekomen nadat ze op aarde waren gecrasht. ‘Deze vondst in het Bennu-monster bevestigt dat deze resultaten juist waren’, zegt hij.

Nu is duidelijk dat planetoïden echt alle ingrediënten voor het leven naar de aarde of naar andere plekken in het zonnestelsel, zoals Mars, kunnen hebben gebracht, zegt Furukawa. En de ontdekking ondersteunt ook de hypothese dat het vroegste leven op aarde gebruikmaakte van RNA-moleculen. Levensvormen die op DNA gebaseerd zijn, volgden later pas. Het feit dat er nu wel ribose is gevonden, maar geen deoxyribose, zet dit idee kracht bij.