De VS namen voor de kust van Venezuela een olietanker in beslag. Wat willen de Amerikanen?

Zou het de VS dan toch vooral om Venezuela’s olie gaan? Gewapende Amerikaanse militairen namen deze week een olietanker in beslag voor de kust van Venezuela. „Een grote tanker, heel groot zelfs”, zei Donald Trump tegen de pers in het Witte Huis. Volgens Pam Bondi, de Amerikaanse minister van Justitie, is het schip betrokken bij een illegaal netwerk voor olietransport. 

In Venezuela noemen ze de Amerikaanse actie „piraterij”, en zeggen ze dat de Amerikanen vooral uit zijn op de grote olievoorraden van het land dat 17 procent van de mondiale reserves bezit. Olie is een belangrijke inkomstenbron voor Venezuela, dat er economisch niet goed voorstaat. De VS spreken de Venezolaanse beschuldiging tegen.

Sinds augustus loopt de spanningen tussen beide landen op. Deze week nog vlogen twee Amerikaanse gevechtsvliegtuigen dicht langs het Venezolaanse vasteland boven de Golf van Venezuela, waarmee ze volgens het Zuid-Amerikaanse land het Venezolaanse luchtruim schonden.

Trump wekte al eerder de woede van de regering daar door president Nicolás Maduro een grote drugshandelaar te noemen die leiding zou geven aan een drugskartel. Venezuela verwijt de VS illegale en immorele militaire dreiging. „De ware redenen voor de agressie tegen Venezuela zijn eindelijk onthuld”, citeerde persbureau Bloomberg uit een verklaring van Venezuela. „Het ging altijd om onze natuurlijke hulpbronnen, onze olie.” 

Locatie

Officieel is niet bekendgemaakt welk schip de Amerikanen geënterd hebben. Amerikaanse media nemen aan dat het gaat om de enorme olietanker Skipper, 333 meter lang en 60 meter breed, met een capaciteit van 2 miljoen vaten olie. 

The New York Times is met onder meer satellietdata en foto’s in de vaarbewegingen van de olietanker gedoken. Die gegevens zijn verwarrend; het lijkt erop dat het schip opzettelijk foutieve gegevens over zijn locatie uitstuurt.

De locatiezender van het schip gaf aan dat het schip de afgelopen weken voor anker lag in de Atlantische Oceaan, nabij Guyana en Suriname. Maar volgens The New York Times lag het van eind oktober tot ten minste 4 december honderden kilometers verderop, voor de kust van Venezuela. Een satellietfoto van 18 november laat zien dat het schip zich verdacht gedraagt, wat ook blijkt uit onderzoek van The New York Times. 

Het komt vaker voor dat olietankers hun locatie verhullen; doorgaans betreft het schepen van de zogenoemde dark fleet, de schaduwvloot: boten die olie vervoeren van landen waartegen sancties zijn ingesteld. De site TankerTanker.com houdt hun vaarbewegingen zo goed mogelijk bij. Volgens de daar gepubliceerde gegevens heeft de Skipper sinds 2021 bijna 13 miljoen vaten Iraanse en Venezolaanse olie vervoerd, aldus een woordvoerder tegen The New York Times.

Wie Venezuela wil raken, moet mikken op zijn olie. Het land is een van de oprichters van de OPEC, de organisatie van olie-exporterende landen. Naar schatting bedragen zijn oliereserves nog ruim 300 miljard vaten (van 159 liter). Die voorraad is veel groter dan die van de VS, waar nog 45 miljard ‘vaten’ in de grond zitten en ook meer dan de 270 miljard vaten aan reserves van Saoedi-Arabië.

Nationalisatie

Ondanks zijn enorme voorraden produceert Venezuela relatief weinig olie. In 1997 bereikte het een productiepiek met 3,5 miljoen vaten per dag. Daarna stokte de groei; toen Hugo Chávez aan de macht was gekomen nationaliseerde hij de oliesector grotendeels. Mismanagement bij het staatsoliebedrijf liet de olieproductie na 2015 verder instorten, wat nog werd versterkt door overheidsingrepen, een uittocht van personeel en slecht onderhoud aan de olie-infrastructuur. 

Sinds 2020 stijgt de olieproductie weer enigszins. Dat jaar zat de productie net boven de 500.000 vaten per dag, blijkt uit OPEC-cijfers, en vorig jaar op ongeveer 900.000 vaten per dag. Saoedi-Arabië produceerde in 2024 bijna 9 miljoen vaten per dag, de VS produceerden 13 miljoen vaten.

Naast de problemen bij de oliewinning heeft Venezuela moeite zijn olie kwijt te raken. In 2019, tijdens Trumps eerste ambtstermijn, stelden de VS sancties in tegen Venezolaanse olie, officieel vanwege corruptie binnen het staatsoliebedrijf. De Amerikaanse oliereus Chevron, ook actief in Venezuela, is overigens gevrijwaard van die sancties.

Ook jegens de Skipper gelden strafmaatregelen. Sinds 2022 hebben de VS het schip op een sanctielijst staan vanwege vermeende banden met de militante Libanese groep Hezbollah. 

Op dit moment ontvangen de VS zo’n 150.000 vaten Venezolaanse olie per dag, onder meer via Chevron. Omdat Caracas de olie-inkomsten hard nodig heeft, gaat het overgrote deel van zijn olie met fikse kortingen naar andere landen, al dan niet via de schaduwvloot. 

China is de laatste jaren de grootste Aziatische afnemer van Venezolaanse olie. Volgens persbureau Reuters zou het een kleine 750.000 vaten per dag afnemen, 80 procent van de Venezolaanse export. China wordt echter ook overspoeld met concurrerende gesanctioneerde ruwe olie, uit Iran en Rusland. De Venezolaanse kortingen ten opzichte van de benchmark, de prijs van Brent-olie, zijn inmiddels ongeveer twee keer zo hoog als een jaar geleden.

Na de inbeslagname van de Skipper zou nog moeilijker kunnen worden voor Venezuela om zijn ruwe olie te exporteren. Andere rederijen zullen aarzelen als hun nu gevraagd wordt Venezolaanse olie te vervoeren, zeggen ingewijden tegen Bloomberg.

Rest de vraag: wat gaan de VS doen met de inbeslaggenomen olie? Volgens de BCC zei Trump op een vraag daarover: „We houden het, denk ik.” Volgens de Britse nieuwsorganisatie zou de olie aan boord van de tanker naar schatting ruim 95 miljoen dollar (zo’n 81 miljoen euro) waard zijn.