De vraag of de ombudsman van Amsterdam zijn werk nog onafhankelijk kan doen, blijft ook na vergadering onbeantwoord

Een debat dat eigenlijk niemand had willen voeren. Fractiespecialisten in de Amsterdamse gemeenteraad zaten donderdag zichtbaar omhoog met de clash tussen de Amsterdamse ombudsman Munish Ramlal en burgemeester Femke Halsema over het Amsterdamse integriteitsbeleid.

Halsema vond zijn onderzoek naar het functioneren van het gemeentelijk Bureau Integriteit, Melden met Vertrouwen, onder de maat. Ramlal was van mening dat de burgemeester druk op hem uitoefende en dat zijn onafhankelijkheid op het spel is gezet.

„We horen als raad twee werkelijkheden, die allebei waar kunnen zijn”, vertolkte VVD-fractievoorzitter, Daan Wijnants, de gevoelens van de fracties tijdens het eerste publieke debat over de kwestie. Halsema en de ombudsman waren voor het eerst beiden aanwezig.

Grenzen opgezocht

Het conflict tussen de twee heeft alle betrokken instanties en instituten geschaad: zowel de onpartijdigheid van Bureau Integriteit is in twijfel getrokken, als de betrouwbaarheid van de burgemeester die druk zou hebben gezet op de ombudsman. Halsema had de grenzen opgezocht door het functioneren van de ombudsman bij een overleg van de gemeenteraad aan te kaarten, betoogde Wijnants. „Achteraf was dat het moment voor de burgemeester om te zeggen: ik stop hier met proberen om bij te sturen.”

De burgemeester zou moeite hebben een brug naar de ombudsman te slaan. Ze erkende donderdagavond dat de gemeente een probleem heeft met sociale veiligheid, maar benadrukte ook het belang van Bureau Integriteit en het werk dat zij doen. Hun onderzoeken leidden volgens haar tot het opstappen van een wethouder en topambtenaar: „Ik vraag om wat empathie voor de medewerkers van Bureau Integriteit.”

Lees ook

Clash tussen burgemeester Halsema en de ombudsman over integriteitsbeleid kent alleen maar verliezers

Ramlal opende vorig jaar het onderzoek naar het integriteitsbureau van de gemeente en concludeerde uit de ervaringen van 82 mensen, onder wie 77 gemeenteambtenaren, dat er het nodige schort aan het bureau. De ombudsman benadrukte opnieuw dat Bureau Integriteit weinig doet met de klachten van ambtenaren die zich melden. Maar afgezien van dit pleidooi, ging het donderdagavond weinig over de inhoud van het rapport. De grote vraag was of de ombudsman nog onafhankelijk zijn werk kon doen.

‘Rommelig proces’

De eerste voorzichtige conclusie van CDA-woordvoerder Rogier Havelaar: Halsema had „meer respect moeten tonen” voor de rol van de ombudsman. Er was volgens hem geen staatsrechtelijke lijn overschreden. Maar als het gaat om macht en tegenmacht, hoort de tegenmacht bescherming te krijgen.

PvdA-woordvoerder Lian Heinhuis noemde het een rommelig proces. Er is verdere reflectie nodig om te begrijpen hoe het zover kon komen, vindt zij.

Halsema zelf reflecteerde zelf ook terug op haar gesprekken met de ombudsman, waarin zij hem onder meer ‘kwaadaardigheid’ zou hebben verweten. „Ik vind het ook problematisch dat ik een gesprek voer dat gericht is op de-escalatie, en ik vervolgens in kranten een samenvatting lees die ik totaal niet herken”, zei ze. Zelf had Halsema ook gevoelens overgehouden aan die gesprekken. „Maar die heb ik niet in kranten gezet.”

Halsema noemde Ramlal, ondanks haar kritiek, een competente ombudsman. Haar eerdere dreiging in de gemeenteraad dat de toekomstige samenwerking tussen haar en de ombudsman op het spel stond, herhaalde ze niet. Op de vraag hoe die samenwerking er dan wel zou uitzien, zei ze dat ze daar professioneel mee zou omgaan: „Elke dag is een nieuwe dag.”