Ook na gesprek met vijf fractieleiders ziet informateur Buma vooral nog ‘een hoop blokkades’

„Hoe kun je een kabinet vormen dat niet alleen snel op het bordes kan staan, maar ook de komende vier jaar op constructieve wijze met beide Kamers kan samenwerken?” Het was Rob Jetten (D66) die de vraag stelde, maar het antwoord heeft hij ruim een maand na de verkiezingen nog steeds niet.

Informateur Sybrand Buma had bedacht dat de leiders van D66, VVD, GroenLinks-PvdA, CDA en JA21 maar eens met elkaar in één ruimte moesten gaan zitten. Uit die partijen moet een coalitie komen, vindt hij. Maar nadat ze vrijdagochtend bijna twee uur met elkaar doorbrachten, legde hij vinger op de zere plek: „Ik zie een hoop blokkades. Ik zie ook: zonder beweging blijft alles stilstaan. Maar die beweging zal door hun moeten worden gemaakt.”

Alle partijleiders benadrukten bij de uitloop van de bijeenkomst de prettige sfeer waarin het had plaatsgevonden. Komend weekend moet iedereen „nadenken”. Aankomende dinsdag moet Buma zijn definitieve verslag inleveren bij Tweede Kamervoorzitter Thom van Campen.

Maar er zit geen schot in de zaak. D66 ziet weinig in een kabinet met CDA, VVD en JA21 — waar VVD en JA21 een voorkeur voor hebben — omdat die combinatie slechts 24 zetels heeft in de Eerste Kamer. „Dan kun je begrotingen op hele grote hervormingen waarschijnlijk heel moeilijk aan een meerderheid helpen”, zei Jetten. Vooral in de Eerste Kamer zijn de veertien zetels van GroenLinks-PvdA cruciaal om wetsvoorstellen door te voeren. Dat is een belangrijke troef voor Jesse Klaver in de onderhandelingen met de VVD. „Als je niet met ons wil onderhandelen over een kabinet, waarom zou je dan wel met ons afspraken willen maken in de Eerste Kamer?”

Intussen begint Henri Bontenbal (CDA) ongeduldig te worden. Hij had samen met D66 het formatieproces op gang willen brengen door samen een formatiedocument op te stellen. „Als dat dan niet lukt, dan hoort u dus wel bij mij dat ik dat jammer vind.” Na de „uitgestoken hand” verwacht Bontenbal nu initiatief van andere partijen, liet hij doorschemeren. „Laten we niet net doen alsof er nu twee partijen verantwoordelijk zijn voor dit formatieproces.”