Duidelijkheid groeit in formatie: grote kans op minderheidskabinet D66, VVD, CDA

Klaver sprak donderdag na afloop van zijn gesprek met Buma op bitse wijze over welke boodschap hij de informateur heeft meegegeven. „Ik heb hem duidelijk gemaakt dat nu kiezen voor een minderheidskabinet een cruciale fout is. Het is het belonen van het blokkeergedrag van de VVD. Wat het land nu nodig heeft zijn doorbraken. Daarvoor is een meerderheidskabinet nodig en daarvoor zijn wij echt noodzakelijk”, klinkt het bijna wanhopig.

Klaver reageerde bijzonder kortaf op vragen. Stoom kwam nog net niet uit zijn oren. Of hij soms van Buma te horen had gekregen dat GL/PvdA in deze fase is afgevallen? „Wat de heer Buma aan mij vertelt, daar kan ik niks over zeggen.”

Eerdmans: JA21 stapt niet in een kabinet zonder de VVD

Eerder op de dag kwam JA21-leider Joost Eerdmans al bij Buma over de vloer. Ook hij bood meer inzage in hoe hij in de wedstrijd zit. Zijn partij zal niet in een kabinet stappen zonder de VVD, was wat hij Buma wilde meegeven. Gisteren kwamen de kleinste partijen bij de CDA’er langs om te praten over de vorming van een nieuw kabinet. Vandaag is het de beurt aan de grootste fracties in de Tweede Kamer.

Een dikke maand na de verkiezingen komt zo druppelsgewijs steeds meer duidelijkheid over welke partijen met elkaar aan tafel zouden moeten schuiven om te praten over het vormen van een nieuw kabinet en welke koers deze coalitie dan moet gaan varen.

Vooral D66 nog huiverig voor optie met JA21

Een van de meest logische opties is een centrumrechts kabinet van D66, VVD, CDA en JA21. Maar daar is D66 nog steeds huiverig voor, melden bronnen. Op D66-kernterreinen als klimaat, Europa en Oekraïne gaapt volgens ingewijden een groot gat. Politieke samenwerking met JA21 wordt door de partij niet uitgesloten, maar kan gekenschetst worden als ’ver weg’.

In het CDA is een stuk minder weerstand tegen de partij van Eerdmans. Daar wordt gewezen op de bestuurderskwaliteiten van iemand als Marco Pastors en is men ook niet vergeten hoe fijn de samenwerking met JA21 was rondom de onderwijsbegroting.

Eerdmans lijkt wel zin te hebben in politieke samenwerking. D66 en CDA schreven op advies van verkenner Wouter Koolmees aan een opzetje voor kabinetsbeleid. Dat werkstuk is af. D66 en CDA noemen het een ’handreiking’ naar alle partijen. „Die handreiking pakken wij op”, zei een gretige Eerdmans donderdagochtend bij aankomst bij informateur Buma.

De JA21-leider ziet wel nog verbeterpuntjes in het schrijfsel. Volgens hem hebben D66 en CDA iets op papier gezet waar zij als middenpartijen misschien dik tevreden over zijn, maar hij zou graag zien dat het naar rechts opschuift.

Ligt middenkabinet smeulend in de prullenbak?

De voorkeursoptie van D66 is een middenkabinet van D66, VVD, GL/PvdA en CDA, maar de VVD blokkeert die optie van meet af aan door vast te houden aan hun besluit om niet in een kabinet te stappen met daarin GL/PvdA. De bozige reactie van Klaver van donderdag heeft er alle schijn van dat deze variant smeulend in de prullenbak ligt.

VVD-leider Yesilgöz wil het liefst dat JA21 de plek van Klaver inneemt, zodat een centrumrechts kabinet kan worden gevormd. Eerdmans ziet dat helemaal zitten. Hij zei donderdag zelfs dat zijn partij niet zonder de VVD in een kabinet stapt.

Zo stellig is Yesilgöz na afloop met haar gesprek bij de informateur niet te zijn. Ja, ook zij ziet nog steeds het liefst een centrumrechts kabinet voor zich met JA21, geeft ze aan. Maar hardop zeggen dat de VVD niet zonder de partij van Eerdmans in een coalitie stapt, doet zij niet.

Optie minderheidskabinet van D66, VVD, CDA kruipt dichterbij

Een minderheidskabinet heeft volgens de VVD-leider niet de voorkeur van haar partij, maar de deur daarvoor dichtgooien doet zij in tegenstelling tot Klaver niet. Daardoor kruipt de optie D66, VVD en CDA als politieke partners steeds dichterbij.

De vraag is wat partijen daadwerkelijk achter de schermen bij Buma op tafel leggen en welke conclusies de informateur daaruit trekt. Hij heeft tot 9 december de tijd om zijn eindrapport op te leveren. Naar verwachting debatteert de Tweede Kamer volgende week woensdag over zijn bevindingen.

’Niet warm van minderheidskabinet’

Woensdag spraken de kleinste partijen al met informateur Buma. De meeste gaven bij hem aan niet warm te worden van een minderheidskabinet. Harde blokkades wierpen ze dan ook weer niet op. Sterker, ze legden ook al punten op tafel die ze graag zouden willen binnenslepen, mocht het alsnog die op gaan en de coalitie opzoek moet naar constructieve partijen die bereid zijn om zo’n minderheidskabinet te gaan steunen.