Drie aflossingen, drie keer goud voor Nederlandse shorttrackers: ‘Ze stonden allemaal aan’

Zelfs de bondscoach had het niet verwacht. Na de afmelding van Jens van ’t Wout, die uit voorzorg eerst de halve finale van de 1.000 meter liet schieten maar daarna ook niet in staat bleek mee te doen aan de mannenaflossing, gaven maar weinigen Nederland een kans om het weekend van de shorttrackwereldbeker in Dordrecht met een gouden medaille af te sluiten.

Maar iets na vijven op zondagmiddag staan de 2.800 aanwezige toeschouwers op de banken en glijden de mannen in het oranje met hun handen in de lucht door de ijshal. Ook zonder de beste shorttracker van Nederland houden Melle van ’t Wout, Friso Emons, Itzhak de Laat en Teun Boer China, Italië en Hongarije van zich af. Dankzij een aantal geweldige wissels komt Nederland op kop en weten de schaatsers die positie in de laatste spannende rondes vast te houden.

Bondscoach Niels Kerstholt heeft na afloop een voldane glimlach op zijn gezicht. „Iedereen moet tegelijk het goede laten zien, en vaak is er dan toch wel ergens een foutje of dingetje, dat is de realiteit. Maar nu stonden ze allemaal aan, ze hebben me positief verrast. En dat we dan het verschil maken met een paar goede wissels.., ja dat is niet te beschrijven.”

Drie aflossingen, drie gouden medailles. Zo ziet Kerstholt het graag. Hij zag het laatste wereldbekerweekend van het seizoen als de „generale repetitie” voor de Winterspelen. En daarvoor is de doelstelling duidelijk, zei Kerstholt aan het begin van dit olympische seizoen: „We willen dat iedereen met een olympische medaille naar huis gaat.”

Op elk van de aflossingsonderdelen – de mannen-, vrouwen- en gemengde relay – ziet de bondscoach kansen om in Italië op het podium te eindigen. „Dat zou heel bijzonder zijn, het komt bijna niet voor”, zei Kerstholt. „Maar als team zouden we dat heel vet vinden.”

Aflossingsprincipe

De Nederlandse shorttrackers zijn niet anders gewend dan dat de relays ertoe doen. Onder voormalig bondscoach Jeroen Otter, die zelf als shorttracker in de jaren 80 met Nederland viermaal wereldkampioen werd op het onderdeel, werden vrijwel alle trainingen uitgevoerd vanuit het aflossingsprincipe: rijders duwden elkaar in gang alsof ze wisselden voor een aflossing voordat ze aan hun individuele rondjes begonnen.

Het leidde tot grote successen: de vrouwen werden in Beijing vier jaar geleden olympisch kampioen en wonnen onder Otter in 2021 de wereldtitel, de mannen werden wereldkampioen in 2014, 2017 en 2021.

Onder bondscoach Kerstholt, die na de Spelen van 2022 aantrad, is die lijn voortgezet en wordt er nog altijd veel in teamverband getraind. De vrouwen pakten wereldtitels in 2023 en 2024, en in 2023 was er ook goud op het nieuwe onderdeel van de gemengde aflossing, waarbij twee mannen en twee vrouwen samen op het ijs in actie komen.

Dit seizoen liggen de aflossingsploegen op schema richting de Winterspelen: de olympische startbewijzen werden bij de vorige wereldbekerwedstrijd in het Poolse Gdansk veiliggesteld, en alle drie de teams eindigden dit seizoen vóór Dordrecht al eens op het podium in de wereldbeker.

Kwaliteitsinjectie

Bij het vrouwenteam, de grootste kanshebber voor olympisch succes, staat driekwart van het team vast: Xandra en Michelle Velzeboer en Selma Poutsma verschijnen normaliter aan de start. De laatste positie wordt dit seizoen ingevuld door Diede van Oorschot of Zoë Deltrap.

„We zijn anderhalf jaar geleden begonnen met een nieuw team”, zegt Xandra Velzeboer, doelend op het vertrek van Yara van Kerkhof, die stopte, en Suzanne Schulting, die vanwege een blessure naar het langebaanschaatsen overstapte. Daarmee verdween ervaring uit de ploeg, maar de nieuwe generatie heeft alles „supersnel opgepikt”, ziet Velzeboer. „Dat we nu al anderhalf jaar samen trainen en vaak met hetzelfde team rijden, zorgt ervoor dat we heel stabiel zijn.”

Xandra Velzeboer tijdens de individuele finale 1.500 meter.

Foto Iris van den Broek / ANP

Afgelopen jaar waren er direct goede resultaten; het team won twee wereldbekers. En ook eerder dit seizoen werden de Nederlandse vrouwen al eerste en tweede. Volgens Van Oorschot presteert het team zo goed omdat het zo „hecht” is. „We durven elkaar te zeggen wat er wel en niet goed gaat.”

Op zaterdag wint de ploeg de tweede wereldbekerwedstrijd op rij, en daarmee ook het klassement over dit seizoen. Kopvrouw Velzeboer meent dat haar ploeg een van de favorieten is om hun olympische titel van vier jaar terug te verdedigen. „Bij de WK shorttrack waren we teleurgesteld met brons. Dat zegt genoeg.”

Mogelijk wacht het team nog een kwaliteitsinjectie met de terugkeer van Schulting, drievoudig olympisch shorttrackkampioen. Schulting richt zich dit seizoen op de 500 en 1.000 meter op de langebaan, maar wist zich niet te kwalificeren voor de wereldbekerwedstrijden van dit najaar.

Mocht hetzelfde gebeuren tijdens het olympisch kwalificatietoernooi (OKT), staat de deur dan voor haar open? Velzeboer houdt zich op de vlakte. „Ik kan niet in de toekomst kijken, dus we gaan het wel zien.” Bondscoach Kerstholt zucht. „Ik snap dat dit een interessant scenario is, maar het is niet mijn taak om daar nu mee bezig te zijn.”

Gelanceerd

Het onderdeel waarop de Nederlandse filosofie van altijd samen trainen in potentie het meeste kan opleveren, is de gemengde aflossing. De discipline beleefde vier jaar terug in Beijing zijn primeur en ook toen was Nederland een kanshebber voor goud, tot een val van Schulting in de halve finale daar voortijdig een einde aan maakte.

Het is de korte afstand – 2.000 meter in plaats van 3.000 (vrouwen) of 5.000 meter (mannen) – en de wissels van mannen op vrouwen en andersom die dit onderdeel speciaal maken. Michelle Velzeboer wordt gelanceerd als ze een duw krijgt van Jens van ‘t Wout, zegt ze lachend. „Dat is altijd wel spannend. Je krijgt een snelheid die je niet zomaar zelf kan ontwikkelen. Maar die hebben we in de trainingen helemaal gefinetuned.”

Andersom moet een man niet te zwaar zijn, maar het gewichtsverschil tussen Xandra Velzeboer en Teun Boer, die na haar aan de beurt is, is niettemin groot. „Daar moeten we heel scherp op zijn”, zei Velzeboer. „Qua timing, dat onze snelheden matchen. Daar trainen we heel hard op, en je ziet in de wedstrijd dat we er heel sterk in zijn.”

Het levert zondag in Dordrecht een gouden medaille op. Nederland is een klasse beter dan de rest, mede omdat Canada zichzelf uitschakelt door een valpartij. „Dit zat eraan te komen”, zegt Van ’t Wout na de race tegen een juichend stadion.

Improviseren

Een ander verhaal is de mannenploeg, die wisselvalliger presteert. Daar staat nog geen opstelling vast: in de drie wereldbekerfinales stelde Kerstholt zeven verschillende schaatsers in drie verschillende opstellingen op. Vorig weekend in Gdansk kregen Melle van ’t Wout en Bram Steenaart een kans. „De olympische tickets waren al binnen, beide jongens zijn nog redelijk groen op de aflossing, dus dit was het moment om het uit te proberen”, zegt Kerstholt. Het leverde een diskwalificatie op na een ongeoorloofde inhaalactie van Steenaart.

Kopman Jens van ’t Wout stapte deze week op de bondscoach af om te vragen of vaker in een vaste opstelling gereden kan worden. „Melle, Daan Kos en ik zijn voorgeselecteerd voor de Spelen, dus ik vind dat we daar meer mee moeten rijden om aan elkaar te wennen”, legt hij dat verzoek uit. „We hebben nog maar maximaal drie races om tegen de Aziatische landen en Canada te oefenen.”

De Nederlandse ploeg viert de winst in de mixed relay.

Foto Iris van den Broek / ANP

Kerstholt moest voorafgaand aan de wedstrijden in Dordrecht wel lachen om die woorden. „Iedereen heeft een mening en vindt dat er een vast team moet zijn waarin hij of zij een plekje heeft. Maar ik moet ook beslissen wie ik naast de jongens die voorgeselecteerd zijn nog meer meeneem.”

De bondscoach krijgt zondag gelijk. Door een rugblessure van Kos en de late afmelding van Jens van ’t Wout moet hij improviseren, maar voor het resultaat maakt het geen verschil. Kerstholt springt euforisch op en neer als Boer met een schaatslengte voorsprong als eerste over de finish komt; langs de kant schreeuwt Jens van ’t Wout het uit. Aan de boarding volgt een grote groepsknuffel, waar ook de vrouwelijke shorttrackers aan meedoen.

Als de oranje mannen het ijs op worden geroepen om hun gouden medaille in ontvangst te nemen, start de stadionspeaker ‘Kampioenen, Kampioenen, olé, olé, olé’ in. Het publiek zingt mee, de schaatsers zwaaien ritmisch terug. Generale repetitie geslaagd.